Τι ακριβώς σημαίνει «κοινωνική επιχειρηματικότητα» και πώς ορίζεται νομικά; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο κοινωνικό επιχειρείν και το… συμβατικό επιχειρείν; Η κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορεί να βρίσκεται πλέον στο καθημερινό λεξιλόγιό μας, ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει μια συγκεχυμένη αντίληψη για το περιεχόμενο αλλά και ό,τι αφορά στο νομικό πλαίσιο του όρου. Η Παυλίνα Πρωταίου, ιδρύτρια του BeyondCSRnet* και μέλος της κοινότητας του Impact Hub Athens, βάζει τα πράγματα στη θέση τους!
Στην Ελλάδα τη γνωρίσαμε γύρω στο 2010 όταν η τότε υπουργός Εργασίας Λούκα Κατσέλη κατέθετε σχέδιο νόμου για την Κοινωνική Οικονομία και Επιχειρηματικότητα. Από τότε πέρασαν 6 χρόνια και 3 μνημόνια και ακόμα παραμένει ασαφές το θεσμικό-νομικό πλαίσιο που την προσδιορίζει.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι ήδη από το 2010 είχε δοθεί ένας αρχικός και σαφής ορισμός ως προς τις δραστηριότητες και το χαρακτήρα των κοινωνικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με το νομοθέτη – τότε – «Η Κοινωνική Επιχείρηση είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, έχει τη μορφή επιχείρησης περιορισμένης ευθύνης (Κοινωνική ΕΠΕ) και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Αντικείμενό της είναι παραγωγή, προμήθεια, και παροχή αγαθών και υπηρεσιών γενικού συμφέροντος».
Και κάπου εκεί ξεκίνησαν όλα, οι ασάφειες ως προς την ουσιαστική νομική μορφή της. Αστική μη Κερδοσκοπική (ΑΜΚΕ), τότε όμως δε μιλάμε για επιχειρηματικότητα, αλλά για μη κερδοσκοπική δράση και άλλο περιεχόμενο, Ετερόρρυθμη; Χάνεται ο κοινωνικός χαρακτήρας, ΚΟΙΝΣΕΠ (ταξίδι στα αμαρτωλά 80’ς των συνεταιρισμών και των χαμένων δις).
Οι Αγγλοσάξονες – και όχι μόνο – (θα μου πεις τι ξέρουν αυτοί) προσδιορίζουν με ευκρίνεια τη φύση του κοινωνικού επιχειρείν, ο Έλληνας νομοθέτης θα μπορούσε απλώς να αντιγράψει (είναι τόσο σαφές που δεν χρειάζεται καν να προσαρμοσθεί τα καθ’ ημάς) .
Πριν φθάσουμε στο εγχώριο και δημοφιλές «ό,τι δηλώσεις είσαι», θα αναφερθούμε στο πώς ορίζει την κοινωνική επιχείρηση (social business) ο βραβευμένος με Νόμπελ Μοχάμεντ Γιουνούς και ποια η διαφορά της με τον πιο γνωστό και πιο δημοφιλή όρο του Social Entrepreneurship.
Σύμφωνα με τον διάσημο οικονομολόγο και κοινωνικό επιχειρηματία, η κοινωνική επιχείρηση (social business): είναι οικονομικά βιώσιμη και τα κέρδη είτε επανεπενδύονται στην επιχείρηση ή χρησιμοποιούνται για να χρηματοδοτήσουν νέες επιχειρήσεις με σκοπό να αυξηθεί ο κοινωνικός αντίκτυπος.
Η τάση, ωστόσο, κυρίως εξαιτίας της οικονομικής κρίσης σε Ελλάδα και Ευρώπη φαίνεται να είναι με το μέρος της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, όπως εκφράζεται μέσα από το Social Entrepreneurship, κυρίως γιατί έχει έναν ευρύτερο ορισμό που εμπερικλείει και τονίζει τη μη κερδοσκοπική φύση.
Μια κοινωνική επιχείρηση αυτού του τύπου, εφαρμόζει κλασσικές εμπορικές στρατηγικές στοχεύοντας στη μεγιστοποίηση της θετικής επίδρασης στην κοινωνία. Την ίδια στιγμή, μπορεί να είναι κερδοσκοπικός ή μη οργανισμός (κάτι που εξαρτάται και και από την χώρα δραστηριοποίησης). Ο πυρήνας ενός τέτοιου οργανισμού είναι ο έντονος κοινωνικός του χαρακτήρας, ο οποίος αποτελεί και το ουσιαστικό γνώρισμά του υπερισχύοντας συχνά τα κερδοφορίας.
Ωστόσο, όποιο μοντέλο και αν ακολουθήσει κανείς, ακόμα και αυτό το μη κερδοσκοπικό, απαιτείται στρατηγική, σχεδιασμός, επιχειρηματικό πλάνο που θα λειτουργεί ως πυξίδα και θα καθιστά το εγχείρημα βιώσιμο.
Τι γίνεται στην Ελλάδα; Υπάρχουν σοβαρές κοινωνικές επιχειρήσεις ανεξάρτητα αν στοχεύουν στην κερδοφορία ή μη. Υπάρχει, ωστόσο, μια τάση, κυρίως στο χώρο της νεοφυούς επιχειρηματικότητας (Startups) να βαφτίζεται επιχειρηματικότητα και δη κοινωνικής καινοτομίας, μια ιδέα, ένας ιστότοπος ή μια σελίδα στο Facebook χωρίς να υπάρχει (ακόμα και σε βάθος χρόνου) νομικά καμία επιχείρηση, συχνά δε καμία δραστηριότητα πέρα από μια φρενήρη -συχνά- συμμετοχή σε εκδηλώσεις για startups ή γεμάτες αυταρέσκεια selfie. Και κάπως έτσι κινδυνεύει να χάσει την ουσία του, ένα σημαντικό μοντέλο επιχειρηματικότητας που έχει να προσφέρει λύσεις και θέσεις εργασίας.
*Το BeyondCSRNet (Beyond Corporate Social Responsibility Network, Λονδίνο- Αθήνα) είναι ένας start up μη κερδοσκοπικός οργανισμός με στόχο την μετατροπή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σε επενδυτικό εργαλείο για δράσεις που αφορούν τόσο στη βιώσιμη ανάπτυξη όπως ορίζεται από τον ΟΗΕ (κοινωνική, χρηματοικονομική, πολιτιστική και περιβαλλοντική καινοτομία) όσο και στηνκοινωνική επιχειρηματικότητα. Το Μάρτιο του 2016 διοργάνωσε το “Twitter Resolution Call on Refugee Crisis”, την πρώτη διεθνή εκστρατεία ευαισθητοποίησης για το προσφυγικό μέσα από έναν ανοικτό διάλογο στα social media, με σκοπό την εξεύρεση λύσεων για την ενσωμάτωση των προσφύγων στην Ευρώπη. To BeyondCSRNet είναι μέλος: International Telecoms Union (ITU) Experts Group on Entrepreneurship Innovation and Youth, ITU Agora-Greek Ecosystem Empower Women UN, Global Fund for Women, The Finance Lab, Impact Hub Athens.
Το άρθρο της Παυλίνας Πρωταίου δημοσιεύτηκε στο startupper.gr στις 16.11.2016. Μπορείτε να δείτε την αρχική του δημοσίευση εδώ.