Θεραπευτικές πρακτικές για το μέλλον των θαλασσών μας μέσω της αξιοποίησης και πρόληψης των πλαστικών απορριμμάτων
Το Impact Hub Athens με χαρά ανακοινώνει τη συμμετοχή του στο Remedies – το πρώτο έργο που επιλέχθηκε από το νεοσύστατο πρόγραμμα Horizon Mission: Ocean, seas and waters, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – με αντικείμενο τη λήψη μέτρων κατά της ρύπανσης των υδάτων μέσω συμμετοχικών πρακτικών.
Ως Work Package Leader, το Impact Hub Athens έχει αναλάβει να καλλιεργήσει την ευαισθητοποίηση, την παρακίνηση για αλλαγή συμπεριφοράς, την ενδυνάμωση ενεργών κοινοτήτων και τη συμμετοχή πολύ-επιστημονικών κοινών-στόχος, στην ανάληψη δράσεων κατά της ρύπανσης. Συγκεκριμένα στην περιοχή των Κυκλάδων, το IHA έχει αναλάβει την παρακολούθηση των διαδρομών των πλαστικών στο Αιγαίο Πέλαγος, τη διερεύνηση της συσσώρευσης και συλλογής πλαστικών στις παραλίες, και την ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού για τη δημιουργία εναλλακτικών λύσεων για τον περιορισμό των πλαστικών αποβλήτων.
Το έργο REMEDIES θα επιδιώξει να προσελκύσει το ενδιαφέρον του ευρύ κοινού για την ανάπτυξη «θεραπευτικών» πρακτικών στις θάλασσές μας. Στόχος είναι μέσω της «επιστήμης των πολιτών» να προάγει τη συν-δημιουργία συμμετοχικών διαδικασιών χτίζοντας μια κοινωνία με μεγαλύτερη συνείδηση σε ό,τι αφορά τα πλαστικά.
Οι επιμέρους στόχοι του έργου περιλαμβάνουν:
- Παρακολούθηση μακρο- και μικροπλαστικών απορριμμάτων σε 8 μεσογειακές περιοχές.
- Συλλογή και αξιοποίηση >422 τόνων πλαστικών απορριμμάτων.
- Αποφυγή περαιτέρω εναπόθεσης >61 τόνων πλαστικού.
- Προσέγγιση >250.000 ατόμων και ενεργοποίηση >2.000 πολιτών.
- Ανάπτυξη και αναπαραγωγή καινοτομιών μηδενικών αποβλήτων σε ~ 50 ακόμη τοποθεσίες.
Το “REMEDIES – Co–creating strong uptake of REMEDIES for the future of our oceans through deploying plastic litter valorisation and prevention pathways”, αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης και καινοτομίας, του Εθνικού Ινστιτούτο Χημείας της Σλοβενίας, που αναπτύσσεται σε συνεργασία με 21 πανευρωπαϊκούς και 1 οργανισμό από την Αφρική. Έχει επιλεγεί για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με προϋπολογισμό ύψους 7.999.644,75 ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματός της Horizon Europe (HORIZON-CL6- HORIZON-MISS-2021-OCEAN-03) για τον έλεγχο και τη συλλογή πλαστικών αποβλήτων και τη μείωση των (μίκρο-)πλαστικών στη Μεσόγειο.
Το πρόγραμμα Horizon Mission της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργήθηκε με στόχο την αποκατάσταση, προστασία και διατήρηση της «υγείας» των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτων με ορίζοντα το 2030. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συγκεκριμένους, μετρήσιμους στόχους που σχετίζονται με την προστασία και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, με δράσεις για μηδενική ρύπανση, απανθρακοποίηση, καθώς και ελαχιστοποίηση εκροής εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, για τα ύδατα και το θαλάσσιο περιβάλλον της ΕΕ. Οι στόχοι συμπίπτουν με πολλούς από τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs): ειδικότερα οι ενέργειες για την αποκατάσταση των ωκεανών και των υδάτων θα συμβάλουν άμεσα στους στόχους SDG 14 – ‘Ζωή κάτω από το νερό’, SDG 6 – ‘Καθαρό νερό και αποχέτευση’, αλλά και SDG 13 – ‘Κλιματική Δράση’.
Figure 1: REMEDIES consortium of 23 partners from 12 countries
Η κοινοπραξία REMEDIES (βλ. Figure 1) συντονίζεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Χημείας της Σλοβενίας και επιδιώκει να αναπτύξει καινοτόμες δράσεις βασισμένες σε τρεις πυλώνες: την παρακολούθηση των πλαστικών απορριμμάτων, τη συλλογής και την αξιοποίησή τους, και την πρόληψης της διανομής μη διασπώμενων πλαστικών. Δώδεκα -4 ανά πυλώνα- πρωτοποριακά συστήματα θα παρουσιαστούν τα επόμενα τέσσερα χρόνια καθώς το έργο θα εστιάζει στο επίπεδο τεχνολογικής ετοιμότητας, από την επικύρωση και την επίδειξη σε σχετικό περιβάλλον έως την επίδειξη του πρωτοτύπου συστήματος σε επιχειρησιακό περιβάλλον (δηλαδή TRL 5-7). Όλες οι καινοτόμες λύσεις θα δοκιμαστούν σε 9 χώρους επίδειξης σε 8 μεσογειακές χώρες. Μετά την επικύρωση, θα επεκταθούν σε 33 νέες τοποθεσίες προκειμένου να εφαρμοστούν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο (βλ. Figure 2).
Figure 2: REMEDIES demo sites with the employed innovation on monitoring, collecting, and preventing plastic litter and microplastics in the Mediterranean Sea basin by 2025.
Ίσως η πιο σημαντική πτυχή των REMEDIES είναι η ενεργοποίηση των πολιτών, ειδικά εκείνων που επηρεάζονται άμεσα από την πλαστική ρύπανση των ακτών. Θα ενημερωθούν, θα εκπαιδευτούν και θα καθοδηγηθούν ώστε να γίνουν «plastic entrepreneurs». Μέσω εργαστηρίων θα λάβουν την απαραίτητη καθοδήγηση, τεχνογνωσία και τα σωστά εργαλεία για να μπορέσουν να ξεκινήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις, εστιασμένες στην αξιοποίηση των συλλεγόμενων πλαστικών απορριμμάτων και στην παροχή λύσεων μηδενικών αποβλήτων σε όλους τους φορείς (βλ. Figure 3).
Επιπλέον, θα δρομολογηθούν δύο είδη ανοιχτών προσκλήσεων προκειμένου να ενισχυθεί η ανάπτυξη συστημάτων συλλογής και αξιοποίησης πλαστικών απορριμμάτων καθώς και να προωθηθεί η ανάπτυξη αλυσίδων εφοδιασμού με μηδενικά απόβλητα, που θα ενισχύσουν την πρόληψη της πλαστικής ρύπανσης. Οι προσκλήσεις θα παρέχουν οικονομική υποστήριξη σε τρίτους με τη μορφή επιχορηγήσεων. Όπως απαιτείται από τους όρους του θέματος της κάθε πρόσκλησης, η οικονομική υποστήριξη θα χορηγηθεί μόνο στις αρμόδιες τοπικές ή/και περιφερειακές αρχές της κάθε επιλεγμένης περιοχής. Η 1η πρόσκληση συλλογής και αξιοποίησης θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2023 με συνολικό προϋπολογισμό €200.000 (περίπου 10 επιχορηγήσεις) και η 2η πρόσκληση Πρόληψη & μηδενική σπατάλη, έχει σχεδιαστεί για τον Μάρτιο 2024, με συνολικό προϋπολογισμό €300.000 (περίπου 15 επιχορηγήσεις).
Figure 3: The pillar of prevention (left), monitoring (middle) and collection (right). All-in-all, we plan to map out the area of 170 km2 for plastic litter, reach circa 100,000 citizens, collect around 400 tons of plastic waste, and build up plastic prevention pathways through scaling and replication for an equivalent of 61 tons of plastic.
Μαζί μπορούμε να έχουμε τεράστιο αντίκτυπο στην τοπική και παγκόσμια κοινότητα. Ενώνοντας τις δυνάμεις μας μπορούμε να αποτρέψουμε και να μειώσουμε τα πλαστικά απορρίμματα και τα μικροπλαστικά στη Μεσόγειο Θάλασσα, σώζοντας τον πλανήτη μας. Ας γίνουμε το παράδειγμα. Κάθε συνεισφορά μετράει!